@ebykdrms Bunlarla uğraşamam ben derseniz tavsiyem bu işlere küsmek yerine bunlarla uğraşacak biriyle ortaklık kurmanız olur bu söze kesinlikle katılıyorum, yarı yarıya bile anlaşılabilir duruma göre. daha önce denedim, bir şekilde herkesin kendi kafasında farklı bir hesabı var. yakın çevrenden işe ilgi duyan biri varsa, yetiştirebilirsin ayrıca. ikisi içinde uğraştım, şanssızlık pasif özellikte aktif bir skill olsa, dünyadaki herkesten önce perfect seviyesine ulaşmış olurdum. :)

bence bu yolda kal. bildiğin diller front-end developer olmak için yeterli. back-end de iyi veya kötü herkes iş bitirebiliyor, front-end öyle değil ama hem estetiklik var hemde programlanmış niteliklere sahip döküman elemanları. başla ve gör kendini. zamanla edinebilirsen iki çalışma arkadaşı edin, biri back-end bilsin diğeri ise sizin işlerinizi kordine edip yeni müşteriler bulmanızı sağlasın. böyle iki arkadaşım olsa, sanırım ayda en kötü (en az işle) birkaç bin dolar kazanırdık. tabi burada değinmek istediğim nokta para kazanmak değil, insan kazanmak. ekip ile motivasyon daha iyi oluyor, aksi taktirde voltran için 5 robot gerekmezdi : )

Bu işe başlamanız için mükemmel olmanız gerekmiyor. Bu işte öğrenmenin sonu yok zaten. Bi'şeyler ürettiğiniz sürece teknik anlamda her şeyi bilseniz bile kurgusal anlamda sürekli gelişiyorsunuz.
Freelance iş alırken işin sadece HTML, CSS ve JS ile tamamlanabilecek işleri seçebilirsiniz. Bu tip siteler bir yönetim paneli olmayan, iletişim formu olmayan, çok fazla ürün içermeyen siteler olacaktır. Hatta muhtemelen karşına sıklıkla zaten hazırlanmış bir tema üzerinde değişiklikler yapman gereken işler çıkacaktır.
Eğer kendinize çok sayfalı bir kişisel web sitesi yapabilmişseniz hazırsın demektir. Ama bu kişisel web sitesini yaparken HTML, CSS, JS ile çözülebileceği halde çözemeyip es geçtiğiniz kurgular varsa hazır değilsinizdir. Kendi sitenizde HTML,CSS,JS ile yapılabilecek aklınıza gelen her şeyi yapabilmişseniz hazırsınızdır.
Çoğunlukla HTML,CSS,JS ile freelance alacağınız işler basit işler olur. Müşteri "Kurumsal web sitesi teması satın aldım ama şimdi bunu kendime göre düzenlemem gerekiyor" der mesela. Burada sadece sitedeki görselleri ve metinleri değiştirmeniz, CSS ile sitenin genel temasını değiştirmeniz yeterli olur. Haliyle müşteri bu işin kolay olduğunu düşünüp az para teklif eder.
İşleri biraz daha büyütmek için PHP iyi bir başlangıç olacaktır. Çünkü bu tip işlerden yürürken sunucu taraflı bazı işlemler de yapmanız istenebilir. Örneğin iletişim formundan mail göndermek istiyorsanız ve 3.parti hizmetlere güvenmiyorsanız form'daki verileri alıp PHP'ye iletip PHP'nin mail atmasını sağlamanız gerekir mesela.
Bu gibi durumlarda müşteri sizi gelişmeye zorlar. "Site tamam da iletişim formu da ekleyemez miyiz?" der mesela. Zaman içinde bu itiklemelerle neyi öğrenmeye ihtiyacınız olduğunu da görmüş olursunuz.
Ayrıca müşterilerinizin sizi kandırmak için birçok oyunu olduğunu göreceksiniz. Örneğin size bütün siteyi yaptırdıktan sonra "şu ufak isteğimi de yapabilir misin?" der. Siz "elime yapışmaz yapayım da bitsin" dersiniz. Sonra müşteri "Çok güzel, harika oldu ama sadece şunu da eklesek ne güzel olur." der. Böyle böyle çaktırmadan zamanınızı yiyerek az paraya çok iş yaptırır.
Bir başka oyunda da müşteri bazı konuları muallakta bırakır. İş tamamlandıktan sonra "ben sana böyle dememiştim" der. Eğer müşteriyle yazılı olarak net bir görüşme yapmamışsanız sizi ekstra isteğini yapmazsanız işi almayacağını söyleyerek tehdit eder. Yine size ekstra bir işi uygun fiyatla yaptırma çabaları...
Başka bir oyunda da müşteri sizden birkaç örnek çalışma ister ve iyi fiyat teklif eder. Siz örnek çalışmayı gönderdiğinizde de başkasıyla anlaştığını söyleyip sizinle irtibatı keser ve başkasına sizin hazırlayıp ücretsiz olarak eline verdiğiniz siteyi uygun fiyata düzenletir.
Bazısı sizi baştan manipule eder. "Daha önce bi'yazılımcıyla çalıştım. Parasını da peşin peşin verdim. Sonra web sitemi tamamlamadan ortadan kayboldu." der. Güya güveni sarsılmıştır. İşin arka planındaysa genellikle bol bol revizeler isteyerek 1000 liraya 5000 liralık site yaptırmaya çalıştığı yazılımcı en sonunda dayanamayıp işi bırakmıştır ve aldığı para da o zamana kadar yaptığı işi zaten karşılamıyordur bile...
Klasik oyunlardan biri "sen bu işi uygun fiyata yap bunun arkasında daha bir sürü iş vereceğim sana" yalanıdır. Müşteri burada doğru söylüyor olsa bile o arkadan gelen işlerin hepsini de ucuza yapmanızı bekleyecektir. Sonraki işlerde fiyatı artırmaya kalktığınızda da bu maliyeti karşılayamayacağını söyler ve yerinize sizin ilk günkü halinize benzer birini arar. Bu tip müşteriler sizinle kapıları tamamen kapatmazlar. Çünkü güvenilir yazılımcı bulmak kolay değildir ve bulamazsa işi size yaptırmayı denemek isteyecektir.
Bunlar dışında ödemelerinizi geciktirenler, "bi'yerden para bekliyorum o gelsin sana da paranı vereceğim" deyip ortadan kaybolanlar, hatta en yüzsüzleri de işi yaparken çok iyi gidiyor deyip iş bitince agrasif tavırla yaptığınız işi beğenmediğini söyleyerek ödeme yapmayı tümden reddedenler...

Eğer böyle oyunlara karşı sabrınız varsa ve hatta kendiniz de bir oyun kurucuysanız freelance işler yapabilirsiniz ama genelde hem yazılımda hem insan manipulasyonunda iyi olmak, o sabır, pek rastlanan bir durum değil. Bunlarla uğraşamam ben derseniz tavsiyem bu işlere küsmek yerine bunlarla uğraşacak biriyle ortaklık kurmanız olur. Siz müşteriyle asla iletişime geçmezsiniz. İletişimi bir aracı arkadaşınız üzerinden yürütürsünüz. O arkadaşınız müşteriyle onun anlayacağı dilden konuşmayı da, yaptığınız eksik kalan işleri müşteriye kabul ettirmeyi de, parasını peşinen tahsil etmeyi de bilir. Siz daha az kazanırsınız belki ama kafanız rahat olur. Ayrıca kendinizi yazılım işinde geliştirmek için arkadaşınızdan zaman satın almış olursunuz.

Aslında demem o ki, başlayın ve kendi deneyimlerinizi yaşayın. Potansiyelinizi görün. Belki de bu işler tam sizliktir kim bilir?
En kötü ihtimalle müşterinizin işini teslim edemezsiniz. O zaman parasını da almazsınız olur biter. Ama edindiğiniz tecrube size kalır.
Eğer çok uygun bir fiyat öneriyorsanız müşteriyle bu işte yeni olduğunuzu, işi layıkıyla yapamama endişeniz olduğunu, işi tamamlayamazsanız parayı geri iade edeceğinizi veya hiç para almayacağınızı da dürüstçe söyleyebilirsiniz. Çoğu müşteri buna anlayışla yaklaşacaktır çünkü müşteri sizde minnet duygusu yaratarak gelecekte de size ucuza iş yaptırabileceğine inanır. Ayrıca müşterinin size gelecekte de iş yaptırma ihtimali varsa sizinle iletişimini kötü şekilde sonlandırmak istemez.

Ben de @munzevi gibi müşterinin böyle oyunlarla yaklaşanına veya anlamsızca kendini üstün görmesine tahammül edemediğimden iletişim problemleri yaşadığım için çok uzun zamandır freelance iş almıyorum.

neyi ne kadar bildiğinin pek bir önemi yok, ne yapabileceğini biliyor olman yeterli, iş seçme hakkına sahipsin çünkü. ama ülkemizde freelance çalışmak çok zor, insanlar ödeme yapmak istemiyor, bilende bilmeyende bir şeyler yapmaya çabalıyor ve fiyatları bu durum çok düşürüyor. yurt dışında ise, çok ciddi bir ingilizce gerektiriyor ve insan orada da insan, 3 gün kendini ana dilinde ifade edemeyen son müşteri adayım yüzünden saçlarımı tel tel yolup fiver hesabımı kapattım. sona doğru diyaloglar artık şöyleydi;

- ne kadara yapacaksın?
+ 85 dolar, popüler bir yayıncı olsam 120den aşağıya fiyat vermezdim.
- en fazla 50 dolar veririm
+ üzgünüm, detaylı olarak süreci anlattım, zorunda olmadığım halde konsept tasarım için 1 günümü de harcadım, 5 farklı dil kullanmam gerekiyor ve en az 1 hafta sürecek. 1 haftada 50 dolar kazanmak ister miydiniz?
- bende freelancer çalışıyorum dostum, 1 haftada 50 dolar kazanmayacaksın bu işi çok yanlış anlamışsın.
+ 10 dolarlık işleri tercih ederim, 1 saatte bitirebilirdim çünkü 10 dolarlık işleri. ama bu iş tam zamanlı bile en az 3 gün sürer.

sonra biraz ağzını bozdu bende kendisinden sipariş almayacağımı söyledim. ardından aslında aklındaki bütçenin 100 dolar olduğunu söyledi, söyledi ama yine almadım siparişini. ağzını bozup, yeterli standartlar da ingilizce bilmediğim üzerinden aşağılayıcı birkaç söz etti. bu adam ingiliz ve ingilizce öğretmeni birde : ) aynı adamla öncesinde geçen farklı bir diyalog;

- tamamladığınız da wordpress siteme gömeceğim kodları
+ o zaman bunu bir wordpress eklentisi olarak yazmam gerekiyor, doğrusu bu olmalı.
- hayır eklenti istemiyorum
+ emin misiniz? standartı böyle olmalı, diğer türlü dizin açıp, kodları eklemek amatörlük olur. isterseniz esnek bir api de yazabilirim eklenti olmasada.
- hayır sen dediğimi yap
+ arkadaşım ben robot değilim, sorgularım çünkü yanlış bir talepte bulunuyorsun.

tabi bu kadar kibar geçmedi diyaloglarda, mesajı aldığını umuyorum. freelance bilende çalışıyor bilmeyende, çelik gibi sinirlerin var mı onu söyle. yeri geliyor, monarşi düzeninde kendisine üst tabaka muamelesi göstermeni bekleyen bu tarz tiplerde iş talep edebiliyor.
ondan önceki müşteri adayımda azerbaycanlıydı, 2 hafta hayatımdan çaldı sağolsun. forex tarzı bir borsada chrome eklentisi istedi, tamamladım. ama siparişi vermedi. benim hatam, yabancı sayılmaz diye biraz fazla üstüne düştüm ve ne istediğini tam bilmediği için eklentiyi tamamlayana kadar siparişi vermeyi bekletebilirsin dedim. para-çokomel eğrisinden çıkma : )

iş tecrüben yoksa ve zamanın şimdiye kadar sadece öğrenerek geçtiyse, teknik olarak hazır olduğunu nasıl anlayacağın ise tecrübe ve bilgine dayanıyor. kendi kendine müşteri şöyle bir iş istese bunu yapamam diyorsan; önce bilmediğine emin olduğun konular üzerine git ve pratik yap bir süre daha.

kendi adıma, ben freelance çalışmayı beceremedim, teknik sebeplerden değil ama. bende ticaret kafası yok, kendimi pazarlayamıyorum ve karşımdakini iş yaptırsın diye ikna etmeye çalışmıyorum. sadece olumlu yönleri gösterip, olumsuz yönlenlerden bahsetmeyerek insanların aklını çelmeye de çalışmıyorum. ayrıca kolay alınıyor ve çabuk sinirlenebiliyorum. bir de iş sürecinde müşterinin aklına gelmeyen ama iş tamamlandıktan sonra aklına gelen istekleri oluyor, en rahatsız olduğum durum, revize adı altında yeni taleplerde bulunulması; bu tarz durumlarda ekstra ücret talep et. çünkü onun taleplerini zaten yerine getirmişsin ve ortada senden kaynaklı hata veya eksik bir unsur yok.

sizin de soylediginiz gibi hazır olup olmadıgınızı anlamak iyi olabilir ama illa ki birinden istemeniz gerekmez kafanızdan bir tema belirleyip o siteyi de yazabilirsiniz. Dil konusuna gelecek olursak yazdıgınız diller haricinde dil bilmek zorunda degilsiniz alacagınız freelance işi bildiginiz dillere göre seçebilirsiniz. başta da dedigim gibi kendinize bir tema belirleyin hatta siz muşteri olun ve kendinize iş verin hayalinizdeki site olur veya açmak istediginiz bir site olur hiç farketmez. muşteri gibi onun detaylarını yazın nasıl bir site olacak kaç sayfa olacak hangi bolumler hangi tema olacak bu gibi istekleri yazın ve sonra başlayın. bu goruşler şahsen ben full hazır oldugumda yani sizin gibi freelance iş yapacak olsam izleyecegim yol haritamdır. yanlış duşundugum bir yer varsa her turlu uyarıya da açıgım.